Zayii nedeniyle çek iptali davası, çeki zayi eden ya da kaybeden bireyin, çeki elinde bulunduran kişilere karşı haksız veya kötü amaçlı durumlardan korunmak için mahkemeye başvurduğu süreçtir. Bu ve buna benzer davalar TTK yani Türk Ticaret Kanunu ile beraber birtakım mevzuatlara dayanmıştır. Zayii nedeniyle çek iptali davası açabilmek için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir. Ayrıca dava yetkisi, görevli mahkeme ve dava süreciyle ilgili merak ettiğiniz detayları yazımızın devamından takip edebilirsiniz. Çekin kaybolması halinde ne yapılır bunu inceleyelim.
Çekin Kaybolması Halinde Açılan Çek İptal Davası Nedir?
Çek iptal davası, kötü niyetli olarak ele geçirilen, çalınan ya da kaybolan bir çekin hukuken geçersiz hale getirilmesi için açılan dava türlerinden biridir. Bu sayede çekin ödeme sürecinin durdurulması amaçlanır. Ayrıca çek sahibinin bu şekilde hakları da korunmuş olunur.
Çek İptal Davasının Şartları
Türk Hukuku’na göre çek iptali davasının açılması için bazı şartların oluşması önemlidir. Zayii nedeniyle çek iptali davası asıl amacı ise çeki kaybeden kişinin haklarını yitirmemesi amacıyla güvence sağlamaktır. Çek iptal davasının şartları ve detaylı açıklamaları aşağıdaki gibidir;
- Bu davayı sadece hak sahibi olan kişiler açabilir. Yani çekin düzenleyicisi, çek üzerinde alacak hakkı olanlar veya çekin devredildiği son kişi ancak zayii nedeniyle çek iptal davası için mahkemeye başvurabilir.
- Zayii kavramı çekin yanması, çalınması, kaybedilmesi veya zarar görmesidir. Hukuki anlamda kaybolma durumunu ifade eder. Çekin zarar gördüğünü ispatlamak için çalınmışsa polis tutanakları, kaybolmuşsa nasıl ve nerede kaybolduğuna dair deliller, yanma ya da yırtılma yaşanmışsa yine buna dair tanık ifadeleri ya da belgelere ihtiyaç vardır.
- Çek iptal davası açabilmek için ibraz edilip ödenmemiş olma şartı vardır.
- Çek iptal davası ticaret mahkemesine açılmalıdır.
- Çekin bankaya ibraz süresine çok dikkat edilmelidir. Bu kapsamda çekin düzenlendiği yerle ödeme yeri aynıysa 10 günlük ibraz süresi vardır. Farklı yerlerde olan çeklerin ibraz süresi ise 1 aydır.
Çekin Zayii (Çekin Kaybolması) ve İptali
Bu tür davalarda görevli olan mahkeme, ticaret mahkemesidir. Çek iptali için yetkili olan mahkeme ise çekin ibraz edileceği bankanın bulunduğu ya da çek keşidecisinin yer aldığı mahkemedir. Dava sürecinde ilk aşama, çek ibrazının yasaklanmasıdır. Yani hak sahibinin mahkeme öncesinde çek ödemesinin ya da ibrazının yasaklanmasını talep etmektedir. Bu süreçte mahkeme ise geçici bir kararla bankaya çek için ödeme yapmamasını bildirebilir.
İlan sürecine bakıldığında mahkeme, çek iptal davası açan bireyin bu talebini kamuya duyurmak amacıyla ilan yayımlamaktadır. Bu ilanlar genelde Resmi Gazete’de yer alır. Davanın son aşaması asıl dava olarak adlandırılır. Çeke sahip olan kişinin itiraz etmemesi ya da başvuru yapmaması durumunda yapılacak dava sonrasında mahkeme tarafından çek iptal edilir. Çek iptali sonrası taraflara sonuç bildirilir. Yine mahkeme çeki zayii eden bireye tekrar çek düzenleme veya ödeme yapılması adına bir hak tanıyabilir.
Çek İptal Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
Bu davalarda görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesidir. Bu mahkeme Ticaret Hukuku alanında değerlendirilen tüm çek işlemlerinin ticari dava sayılmasından dolayı görevli kabul edilmiştir. Fakat davanın açıldığı bölgede ticaret mahkemesi bulunmuyorsa asliye hukuk mahkemesi bu davaya bakabilir.

Çek İptal Kararı Hangi Sonuçları Doğurur?
Çek iptal kararı;
- Çekin ödeme aracı olma niteliğini kaybetmesini doğurabilir.
- Mahkemece iptal edilen çek bundan sonraki süreçte hukuki bir belge olarak kabul görmez.
- Çek üzerinde alacak hakkının iddia edilmesi mümkün olmaz.
- İptal edilen çek, muhatap olan banka tarafından ödenemez.
Çek İptal Kararı Sonucu Doğan Zararlar
Çekin kaybolması halinde çek iptal kararı sonucu doğan zararlar;
- Çekin iptal edilme süreci ve hukuki prosedürler, alacaklının tahsil süresini artırabilir.
- Alacakları bireyin çek nedeniyle doğan ödeme hakkını kullanmasını engelleyebilir.
- İptal kararı verilen çek yerine tekrar bir çek düzenlemesi gerekebilir. Bu durum zaman ve maddi kayıp açısından mağduriyete neden olabilir.
- İptal talebi haksız olarak yapılmışsa, çek sahibine karşı tazminat davası hakkı doğabilir.
Çek İptal Davası için Gerekli Belgeler
Çek iptal davası için gerekli belgeler;
- Davacının hak sahipliğini gösteren belgeler
- Davacının kimliği
- Zayii durumuyla ilgili ispatlar
- Çekle ilgili bilgiler ya da varsa kopyası
Zayii nedeniyle çek iptali davası çok önemli bir dava türüdür. Çünkü çekin kaybolması durumunda çok hızlı hareket etmek gerekir. Çekin 3. Kişilere devredilme ya da tahsil edilme riski her zaman var olduğundan yeteri kadar hukuki bilgiye sahip olan avukatlardan destek alınmalıdır. Çekin kaybolması davalarında birçok teknik detay yer alırken yine bu süreçte bankayla sürekli iletişimde kalmalı ve çekin ödenmemesi adına tedbir alınmalıdır.
Zaman açısından çok kritik bir dava olmanın yanı sıra bizimle iletişim gerecek konu hakkındaki tüm detaylara sahip olabilirsiniz. Yaşanabilecek mağduriyetleri engellemek adına bu ve buna benzer tüm dava türlerinin hazırlık aşamasında teknik unsurların davanın sonucunu etkilediği unutulmamalıdır.
Zayii Nedeniyle Çek İptali Davası Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Bu tür çekin kaybolması davalarında görevli olan mahkeme, ticaret mahkemesidir. Çek iptali için yetkili olan mahkeme ise çekin ibraz edileceği bankanın bulunduğu ya da çek keşidecisinin yer aldığı mahkemedir. Dava sürecinde ilk aşama, çek ibrazının yasaklanmasıdır. Yani hak sahibinin mahkeme öncesinde çek ödemesinin ya da ibrazının yasaklanmasını talep etmektedir. Bu süreçte mahkeme ise geçici bir kararla bankaya çek için ödeme yapmamasını bildirebilir. İlan sürecine bakıldığında mahkeme, çek iptal davası açan bireyin bu talebini kamuya duyurmak amacıyla ilan yayımlamaktadır.
Bu ilanlar genelde Resmi Gazete’de yer alır. Davanın son aşaması asıl dava olarak adlandırılır. Çeke sahip olan kişinin itiraz etmemesi ya da başvuru yapmaması durumunda yapılacak dava sonrasında mahkeme tarafından çek iptal edilir. Çek iptali sonrası taraflara sonuç bildirilir. Yine mahkeme çeki zayii eden bireye tekrar çek düzenleme veya ödeme yapılması adına bir hak tanıyabilir.
Kaybolan Boş Çek Yaprağı İçin Çek İptal Davası Açılabilir mi?
Hayır açılamaz. Bu tür davalar için bazı şartların sağlanması gerekir. Örneğin çek yaprağının hak sahibi kontrolü dışındaki sebeplerden dolayı kaybolmuş olması gerekir.
Karşı Tarafın Sözleşmeye Aykırı Davranması Nedeni İle Çek İptal Davası Açılabilir mi?
Hayır açılamaz. Bu tür başvurularda çekin verilme amacıyla sözleşme arasında belirli bir bağlantı olmalı ve ispatlanmalıdır.
Çekin Kaybolması Halinde Çekin Kullanılmasını Nasıl Engellerim?
Çekin kullanılmasını teminat yaparak engelleyebilirsiniz. Bunlar dışında bankaya bildirim yapmak, mahkemeden ihtiyati tedbir talebinde bulunmak, çek iptal davası açmak, çekin ciro edilmesini engellemek, karşı tarafa noter ihbarı göndermek gibi aksiyonlar alınabilir.
Çek İptali Davasında Teminat Yatırılır mı?
Evet. Çek iptali davasında %15 oranında teminat yatırılır.
Ödemeden Men Kararı Verilmesi Çekin İcra Takibine Konu Olmasına Engel midir?
Hayır engellenemez. Çünkü ödemeden men kararı, TTK’ya göre düzenlenen ve çekin ödeme sürecini durdurmak için uygulanan tedbirdir.