Mala zarar verme suçu TCK madde 151’e göre düzenlenmiştir. Bu maddeye göre zarar verme, bir başkasının taşınır ya da taşınmaz mallarına;
- Kısmen zarar vermek,
- Tamamen yıkmak,
- Tahrip etmek,
- Bozmak,
- Yıkmak,
- Kullanılmaz hale getirmek,
- İş yaramaz bir hale getirmek
- Kirletmek
- Sahipsiz hayvana zarar vermek mala zarar vermedir.
Burada korunan hukuki yarar, kişinin sahip olduğu mülkiyet hakkıdır. Mala zarar vermeyi hırsızlıktan ayıran unsurlar şunlardır:
- Hırsızlık, zilyetliğe karşı işlenen bir suç türüdür.
- Hırsızlıkta suç mülkiyete karşı işlenmezken zarar verme mülkiyete karşı işlenen bir suçtur.
Mülkiyet hakkı, sahibine dilediği gibi yararlanma ve kullanma gibi haklar veren bir hak türüdür. Bu durum Mülkiyet Kanunu madde 683’te belirtilmiştir. Mülkiyet kavramında malın bütünleyici unsurları eklentileri ve doğal ürünleri de buna dahildir.
Mala zarar suçunda fail herkes olabilir. Suçun faili kimde kamu görevlisiyle ve bu görev gereği elinde olan araçlarla suş işlemişse TCK madde 266’ya göre cezası arttırılmaktadır. Örneğin biri güvenlik görevlisi ise, sahip olduğu silah aracılığıyla mala zarar vermişse cezası arttırılmaktadır. Kanuna göre malvarlığına karşı işlenen suçlar şunlardır:
- Dolandırıcılık
- Güveni kötüye kullanma
- Hırsızlık
Bu kadar sınırlı “malvarlığına karşı işlenen suçlar” olmasından kaynaklı olarak yararına zarar verme suçu işleyen kişi hakkında güvenlik tedbiri alınmamaktadır.
Bu suçta fail herkes olabildiği gibi mağdur da herkes olabilir. Eğer bu suç tüzel kişiye ait mallara karşı işlenmişse, bu suçun mağduru ilgili tüzel kişi olur.
Mala Zarar Verme Suçu Nedir
Mala zarar verme suçu kısaca, adından da anlaşıldığı gibi birinin malına zarar vermek eylemidir. Suça neden olan maddi unsurlar, başka birin taşınır ya da taşınmaz mallarını kısmen yakmak, tahrip etmek ya da tamamen yok etmek ile oluşur. TCK 765’te yer alan seçimlik hareketler şunlardır:
- Yok etme
- Yıkma
- Bozma
- Zarar verme
TCK 5237’de yer alan temel farklılıklar ise zarar verme şeklindeki geniş bir kavrama yer verilmemiştir. Bu maddeler kapsamında kirletme, kullanılmaz hale getirme ve tahrip etme gibi durumların verdiği etkiye göre ayrıntılı bir hale getirilmiştir. Burada yapılan sayımlar dışındaki unsurlar zarar verme suçu oluşturmaz. TCK 765’te yer alan “her ne şekilde olursa olsun” ifadesi TCK 6237’de yer almamaktadır. Bu da suçun zarar vermeye açık her araçla işlenmesi bir engel teşkil etmemektedir. Fakat TCK 152-2’de dayılan durumların işlenmesi nitelikli hal olarak değerlendirilmektedir.
Mala zarar verme suçunda hukuka aykırılık unsuru da yer almaktadır. Sahibin izni doğrultusunda mala verilen zarar, hukuka uygun olarak kabul edilmektedir. Suç bakımından kanun hükmünün yerine getirilmesi, hukuka uygunluk unsurunu ortaya çıkarır. Örnek vermek gerekirse İmar Kanunu’na aykırı yapılan ruhsatsız binaların yıkılması, zarar verme suçunu oluşturmamaktadır. Ancak bu işlem mutlaka kanuna uygun yöntemlerle gerçekleştirilmelidir.
Mala Zarar Verme Suçu Cezası
TCK’da yer alan madde 151’de başkasının taşınır ya da taşınılamaz malına kısmen ya da tamamen yakan, yıkan, bozan, tahrip eden, kullanılmaz hale yetiren ya da kirleten kişi, mağdur kişinin şikayeti üzerine 4 aydan 3 yıla kadar adli cezası ile cezalandırılmaktadır. Cezası aynı zamanda verilen tahribata göre de değişiklik gösterebilmektedir.
Mala zarar verme, teşebbüse el verişli bir suçtur. Eğer mala zarar vermeye yönelik olan eylem gerçekleştirilmemişse, eşya mağdurun hakimiyet alanından çıkarılıp zarar görememişse, mala zarar veremeden bir engel meydana gelmişse bu suç teşebbüs aşamasında kalmış olur. Dolayısıyla mala zarar verme suçu oluşmamış olur.
Mala Zarar Verme Şikayete Tabi Mi
Mala zarar verme durumu için açılan soruşturma ve kovuşturmalar, mağdurun şikayeti üzerine gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla mala zarar verme şikayete tabi bir durumdur. Mala arar verme suçunda görevli mahkeme Asliye ceza mahkemesidir.
Bu suçunun cezası, mala ne şekilde ve ne oranda zarar verildiğine göre değişiklik göstermektedir. Bu durumlar bir kenara bırakılıp mala zarar verme suçu cezaları incelendiğinde cezalar şu şekildedir:
- Suçun işlenmesinden sonra enerji, havayolu, demiryolu, haberleşme gibi kamı hizmetlerinin geçici olarak da olsa aksaması durumunda verilecek ceza TCK madde 152’ye göre iki katına çıkar.
- TCK madde 151’de düzenlenen hale göre 4 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılan zarar verme suçu, adli para cezasına da tabi tutulabilir.
- TCK madde 152’Nin 1. fıkrasında düzenlenen nitelikli halden biri gerçekleşmişse 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu durumda adli para cezası da uygulanabilmektedir.
- TCK madde 152’nin 2. fıkrasına göre nitelikli halde verilen ceza bir katı artabilir. Mala zarar verme suçundaki nitelikli haller TCK madde 151 ve 152’de olan tüm haller için geçerli kılınmıştır. Bu hallerde verilen ceza bir katına kadar arttırılabilir.
Mala zarar verme suçunda şahsi cezasızlık ya da cezada indirim yapılabilir. Buna göre yağma ve nitelikli yapma suçları haricinde malvarlıklarına karşı işlenen suçların tümüne istinaden Türk Ceza Kanunu madde 167’de düzenlenen hükümler dikkate alındır. Türk Ceza Kanunu’nun genel hükümlerinde yer alan indirim nedenleri meşru müdafaa, zorunluluk hali, üstün emri gibi nedenler de dikkate alınarak uygulanmaktadır. Bir kişinin zarar verme suçunun nedeni bir şeye zorlanması, azmettirilmesi gibi nedenlere bağlıysa bu doğrultuda ceza verilir ve indirim uygulanır.
Mala Zarar verme Suçu Unsurları
Mala zarar verme suçu unsurları manevi ve maddi unsurlar olarak ayrılmaktadır. Manevi unsur, suçun varlığı için genel kastı yeterli kabul eder. Faildeki saikin bir önemi yoktur. Yargıtay, verdiği kararda genelde failin zarar verme özel kastıyla birlikte hareket etmesini arıyordu. Ancak yeni tarihli karara göre genel kasıt yeterli sayılıyor.
Kanunda “kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların isteyerek gerçekleştirilmesi” olarak tanımlanan bu durumu failin zarar vermeye yönelik hareket ettiğinin bilinmesini genel kasıt olarak kabul eder. (Türk Ceza Kanunu madde 21-1)
Suçun olası bir kasıtla işlenmesi de mümkündür. Yargıtaya göre başkasına ait bir binayı yıkma nedeniyle TCK 167’ye göre cezaya hükmolunmaz. Fakat yangının müştekinin malına sirayet etmesi, olası kasıtla yangın çıkarma ile zarar verme suçu oluşturabilir.
Mala zarar verme suç unsurları şu şekilde açıklanabilir:
- Bozma: Eşyanın şeklini değiştirme, tamir edilebilir bir şekilde bozma, hasara uğratma durumudur.
- Yıkma ya da yok etme: Taşınır veya taşınmaz malların geri dönüşü olmadan tamamen ortadan kaldırma durumudur.
- Tahrip etme: Eşyanın vasfını kaybetmesine neden olunmaz ancak görünüş unsurlarından birini ya da birkaçını geri dönüşü olmaksızın hasara uğratma durumudur.
- Sahibi olan bir hayvanı öldürmek: Zehirleme, dövme, silah kullanma gibi nedenlerle hayvanın canına kastetme, sahipli hayvanlara gerçekleştirilmişse zarar verme olarak adlandırılır.
- Kirletme: Eşyalara görsel olarak zarar verilmesidir. Camların kırılması, boyanması, çizilmesi gibi durumlar örnek gösterilebilir. Temizlemesi zahmetli olmayan kirletme durumları bu tür kirletmeye dahil edilmemektedir.
Bile isteye insanların yararına olan alanlara ya da eşyalara zarar vermek, orman yangını çıkarmak, siyasi parti ya da kamu kurumu niteliği taşıyan binalara zarar verme gibi durumlarda nitelikli mala zarar verme suçuna yol açar.
