Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Süreci Nasıldır?

En basit tanımıyla boşanma, eşler arasındaki evliliğini kanunda yer alan sebeplere dayandırılarak mahkeme kararıyla son bulmasıdır. Bu birliğin sona ermesiyle beraber bazı mali sonuçlar da ortaya çıkar. Eşlerle ilgili olan tazminat durumu, gerekli şartlara bağlı olarak maddi ve manevi tazminat şeklinde hüküm verilmesine neden olabilir. Boşanmada maddi ve manevi tazminat konusu Türk Medeni Kanununun 174. maddesinde düzenlenmiş ve genel hatlarıyla incelenerek uygulamaya konulmuştur.

Boşanmada Manevi Tazminat Süreci

Boşanmada manevi tazminatın bazı şartları vardır. Boşanmaya neden olan durumlardan kaynaklı kişilik hakları ihlal edilen taraf manevi tazminat davası açabilir. Pek çok yönüyle maddi tazminat şartlarına benzeyen bu sürecin devreye alınması için ilk olarak boşanma kararının verilmesi gerekir. Ayrıca manevi tazminatın talep edilmesi ve davalı tarafın kusurlu olması şarttır. Az kusurlu olma durumunda da manevi tazminat hükmü verilebilir.

Kişilik Haklarının İhlalinde Manevi Tazminat

Manevi tazminat isteyen eşin, boşanmaya neden olan olaylar sebebiyle kişilik hakkının zedelenmiş olması gerekir. 743. sayılı Kanun sürecinde ağır surette ihlal şartı bulunurken şu an yürürlükte olan kanuna göre sadece kişilik hakkının ihlal edilmesi yeterlidir. Boşanma aşamasında tazminat konusu olan manevi zararlar yaşama sevincindeki azalma, keder ve fiziksel acılar olabilir. Yargıtay kararlarına bakıldığında duygusal ya da ekonomik aşağılanma, eş ile hastalık sebebiyle ilgilenmeme, cinsel ilişki kurulamaması veya fiziksel şiddet, manevi tazminat sürecini doğurmaktadır.

Boşanmada maddi ve manevi tazminat konusunda zina nedeni de merak konusudur. Zina sebebiyle aldatılan eşin kişilik hakkı ihlal edilmiştir. Bu durumda manevi tazminat talebinde bulunabilir. Halk arasında merak edilen üçüncü kişiye de tazminat davası açılıp açılamayacağı durumuyla ilgili Yargıtay örneklerine bakılarak bilgi verilebilir. Bu konuda bir içtihat bildiği olmadığı gözlemlenirken uzun süre yargı kararlarında tartışılmıştır. Sonuç itibariyle üçüncü kişiye karşı manevi tazminat talebi ileri sürülememektedir.

Boşanmada Manevi Tazminat Nasıl Belirlenir?

Boşanmada maddi ve manevi tazminat belirleme hususu da en çok sorulan sorulardandır. Manevi zararın tazmininin uygun bir miktarda para ödenerek sağlanacağı bilinmelidir. Bu yüzden boşanma sebebiyle manevi zararda sadece nakden tazmin mümkündür. Fakat bu aşamada hakim tarafından manevi tazminat miktarı belirlenir ve kişilik hakları gözetilir. Kusur dağılımı, tarafların durumu, kişilik haklarına yapılan saldırının niteliği gibi faktörlere bakılarak miktara karar verilmektedir. Son olarak manevi tazminat toplu olarak ödenebilir. Bu tazminatın irat ya da taksitle ödenmesi söz konusu değildir.

Boşanmada Maddi Tazminat Süreci Nasıl İşler?

Boşanmada maddi tazminat sürecinde bazı şartlar aranır. İlk olarak boşanmaya karar verilmiş olmalıdır. Yani boşanmanın gerçekleşmesi şarttır. Çünkü maddi tazminat, boşanma sonucunda zarar gören menfaatler sebebiyle eşlerden birinin karşılaştığı zararın giderilmesine yöneliktir. Bu yüzden boşanma kararı verilmeden maddi tazminat talep etme hakkı söz konusu değildir.

Boşanmada maddi ve manevi tazminat süreci talebe bağlıdır. Yani hakim talep olmadan velayet ya da iştirak nafakası gibi konularda resen karar verebilir. Bu yüzden taleple bağlılık ilkesine göre maddi tazminata hükmedilmesi için talep şartı bulunur.

Boşanmada maddi tazminat talep edebilmek için mağdur tarafın daha az kusurlu ya da kusursuz olması gerekir. Menfaati zarara uğrayan tarafın boşanmaya neden olan olaylarda kusurlu bulunmaması önemlidir. Ayrıca kanunda açık bir ifade ile az kusurlu olması ya da kusursuz olması şartı bulunur. Dava aşamasında eşit kusur tespit edildiğinde, eşit kusurlu eşin lehine olacak şekilde maddi tazminat hükmü verilmez. Aynı şekilde tam kusurlu ya da ağır kusurlu eşin maddi tazminat talebi karşılanmaz. Asıl önemli olan durum, tazminat talep eden eşin, boşanma sebebindeki kusurunun tespit edilmesidir.

Bu süreçte bir diğer şart, beklenen menfaatlerin ya da mevcut durumların boşanma yüzünden zedelenmiş olmasıdır. Tazminattan söz edebilmek için kesin bir zararın olması gerekmektedir. Boşanma sürecinde tazmin edilecek maddi zarar, beklenen menfaatin ihlali anlamına gelir. Yani evlilik birliğinin taraflara getirdiği yararların ihlal edilmesidir.

Boşanmada Maddi Tazminat Nasıl Belirlenir?

Boşanmada maddi ve manevi tazminat neredeyse aynı şartlara bağlı olarak talep edilebilir. İlk olarak boşanmanın kesinleşmiş olması gerekmektedir. Ayrıca tazminat talebinin dava görülürken açık bir şekilde ifade edilmesi zorunludur. Hakim herhangi bir talep olmadığında maddi tazminata hükmetmemektedir. Ayrıca maddi zarar ile boşanma arasında bir nedensellik bağı aranır. Diğer ifadeyle boşanmanın sebep olduğu zararlar, tazminat istediğinin gerekçesi olmak zorundadır. Maddi tazminat aslında boşanmayla sona eren ekonomik ortaklığın zararını karşılamayı amaçlar. Bu süreçte maddi tazminat miktarı da merak konusudur. Tamamen hakimin takdirine bağlı olan bu durum aslında tarafların ekonomik durumuna bakılarak karara bağlanır. Aylık ödemeler ya da toplu şekilde ödenebilir.

Tazminat Miktarı Değiştirilebilir mi?

Tazminat miktarı davanın mahkeme kararına bağlı olarak değişebilir. Dava açma süreci, nedenlerin incelenmesi ve irat şeklinde ödeme gibi faktörlere bakılarak karar verilebilir. İlk olarak bu miktarın değiştirilmesi, tazminata neden olan koşulların değişmesi halinde mümkün olabilir. Örnek olarak tazminatı ödemesi gereken kişinin haysiyetsiz bir yaşam sürmesi durumunda tazminat kaldırılabilir ya da azaltılabilir. İrat şeklinde ödenmesi durumunda da miktarlar zamanla değiştirilebilir. Ancak değişikliğin talebi, mahkeme tarafından onaylanmalıdır.

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Hakkında Sıkça Sorulan Sorular