İş hukuku, çalışanların haklarını korumak ve işverenlerin sorumluluklarını belirlemek için çeşitli yasalar ve düzenlemeler içerir. İşten ayrılma durumunda tazminat hakkı, işçiler ve işverenler arasında sıkça tartışılan konulardan biridir. Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşçinin Tazminat Hakkı var mıdır sorusuna cevap olarak bazı istisnalar harici genelde işçinin tazminat alma hakkı yoktur.
Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, işçinin belirli bir süre çalıştıktan sonra işten ayrılması durumunda işverenden talep edebileceği bir tazminattır. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, kıdem tazminatı alabilmesi için işçinin bahsi geçen iş yerinde asgari çalışma süresi olan 1 yılı doldurmuş olması gerekmektedir. Aksi bir durumda kıdem tazminatından söz edilemez.
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılma Durumları
Genel kural olarak, bir işçi kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatından söz edilemez. Ancak bu durumun bazı istisnaları bulunmaktadır.
İşçi, emeklilik için gerekli yaş ve prim gün sayısını doldurduysa, kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabilir.
Kadın işçi, evlendikten sonra bir yıl içinde kendi isteğiyle işten ayrılırsa kıdem tazminatı alabilir. Tabii ki işçinin en az 1 yıl bahsi geçen iş yerinde çalışmış olması gerekmektedir.
Erkek işçi, askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılıyorsa ve kıdem tazminatı alma hakkını elde etmesi için gereken asgari çalışma süresi olan 1 yılı doldurmuşsa kıdem tazminatı alabilir.
İş Kanunu’nun 24. Maddesi uyarınca haklı fesih sebebine dayanan işçiye ücreti hemen ödenir. Eğer işçi bahsi geçen iş yerinde kıdem tazminatı alma hakkını elde etmesi için gereken asgari çalışma süresini doldurmuşsa, işçi haklı nedenle tek taraflı olarak iş akdini sonlandırdığında kıdem tazminatı alma hakkını da elde eder.
İhbar Tazminatı
İhbar tazminatı, işçinin işten çıkarılma durumunda işveren tarafından belirli bir süre öncesinde işçiye haber verilmediği takdirde ödenen bir tazminattır. Kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin ihbar tazminatı hakkı yoktur. Ancak işveren, işçiyi işten çıkarmadan önce işçiye haber vermezse işçiye ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin tazminat hakkı, belirli şartların sağlanmasına bağlıdır. Emeklilik, evlilik, askerlik gibi durumlar veya İş Kanunu’nun 24. maddesinde belirtilen haklı fesih nedenleri bu şartlardan bazılarıdır. Çalışanların ve işverenlerin bu konuda bilgi sahibi olmaları, işten ayrılma sürecinde yaşanabilecek olası uyuşmazlıkların önüne geçilmesi açısından önemlidir.
İş Kanunu Kapsamında İstifa
4857 sayılı İş Kanununda, işçinin iş sözleşmesini feshetme hakkı belirli şartlara bağlanmıştır. Kanun’un 24. maddesi, işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenlerken, haklı sebep olmadan istifa eden işçinin durumu, iş kanununun genel hükümleri çerçevesinde değerlendirilir.
Haklı Sebep Olmadan İstifa
İşçinin haklı sebep olmadan işten ayrılması, iş sözleşmesini tek taraflı feshetmesi anlamına gelir. Bu durumda işçinin kıdem tazminatından yararlanması söz konusu değildir.
İşçi, iş sözleşmesini feshetme niyetini yazılı olarak işverene bildirmelidir. İşverene iletilecek yazılı bildirimler, olası hukuki sorunların önüne geçmek açısından önemlidir.
İş Kanunu’na göre, işveren, ihbar süresi içinde işçiye yeni iş arama izni vermek zorundadır. Bu süre, günlük iki saatten az olamaz ve işveren işçinin yeni bir iş aramasını engelleyemez.
