Şirketten çıkma davası nasıl açılır sorusu bir şirketten çıkmak isteyen, ortaklığı bitirmek isteyen kişiler tarafından merak konusudur. Şirketten çıkmak için şirket sözleşmelerinde yer alan durumlara uymak gerekmektedir. Bunun yanı sıra gerekli görüldüğü durumlarda dava yoluyla şirketten çıkma sağlanabilir Ortaklıktan çıkma davası olarak da geçen şirketten çıkma davalarında bazı durumlarda pek çok neden göz önüne alınmaktadır. Bazen şirket sözleşmelerinde yer alan şartların duruma uygun olması gerekirken bazı durumlarda dava yoluyla şirketten çıkma sağlanabilir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda limited şirketlerin ortaklığından çıkılmasına ve çıkarılmasına ilişkin hükümler yer almaktadır. Limited şirketlerde olduğu gibi bu kurallar ticaret şirketleri için de pek çok noktada geçerlidir. Ticaret şirketlerine ait yönetmelik ve hükümler ise 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Limited şirket ve ticaret şirketleriyle ilgili çıkma davalarındaki süreç farklılık gösterebilmektedir.
Limited Şirketlerde Sözleşme ile Şirketten Çıkma
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda limited şirketlerle olan ortaklıktan çıkılması için düzenlenen yasalar mevcuttur. Bu yasalardan ilki Türk Ticaret Kanunu madde 638’in ilk fıkrasında geçmektedir. Bu maddeye göre ortakların şirketten çıkma hakkı ve bu hakkı hangi durumlarda kullanabileceği düzenlenmiştir.
Şirket sözleşmesi sayesinde ortaklıktan çıkma hakkı mevcuttur. TTK madde 638-1’de, ortaklığın şirket sözleşmesinde bir düzenlemeye gidilmediği müddetçe kanunda yer verilen diğer durumlar haricinde ortaklıktan çıkma hakkı yer almaz. Şirket sözleşmesinin var olduğu ve sözleşmede yer alan bir madde ile şirket ortaklarının tek taraflı olarak ortaklıktan çıkması mümkündür. Şirket sözleşmelerinde ortaklıktan çıkma hakkının yer alması gerekir. Bu hak ise belirli durumlarda ortaya çıkabileceğini bu sözleşme ile düzenlemek mümkündür.
Ortaklar şirket sözleşmesinde yer alan maddelere uygun bir şekilde tek taraflı bir şekilde ortaklıktan çıkabilirler. Pay sahiplerinin ortaklıktan çıkabilme hakları şirket sözleşmesi ile baştan düzenlenebilmektedir. Bunun yanı sıra sözleşmede değişiklikler de gerçekleştirilebilir. Ortaklıktan çıkma için gereken haklar bu sözleşme ile düzenlenmişse bile sonradan değişiklik yapılarak bu hak ortadan kaldırılabilmektedir. Ancak şirket sözleşmelerinde düzenlenen ortaklıktan çıkma hakkının kaldırılması ancak tüm ortakların bun onay vermesi ile mümkün olabilmektedir.
Var olan düzenin bozulmasına neden olduğu için ortaklıktan çıkma durumu ortaklar tarafından kabul edilmesi sözleşme sayesinde gerekli bir durum değildir. Şirkette ortaklıktan çıkmak için düzenlenen şartlar hakkında bazı durumlar yer alabilir. Örnek vermek gerekirse şirketten çıkmak için hesap yılının sonuna kadar bunu beyan edebilmek mümkündür. Bu durumda şirket sözleşmesinde yer alan ortaklıktan çıkma tarihi geçerli sayılır.
Şirketten çıkma iradesi belirtilirken bunun yanı sıra ispatı mümkün olan şekilde bu beyanın gerçekleştirilmesi önemlidir. Yapılan şirket sözleşmelerinde ortaklıktan çıkmak için bazı şartların yerine getirilmesi gerektiği gibi hükümler düzenlenebilmektedir. Şirket tarafından hazırlanan sözleşmede yer alan şartlar gerçekleştirilmemişse bu doğrultuda şirketten çıkma beyanı kabul edilmeyebilir. Eğer durum böyleyse buna ilişkin tespit davası açılabilmektedir.
Tüm Ortakların Onayıyla Şirketten Çıkma
Şirketten çıkma durumu ortakların rızasıyla da mümkün olabilir. Şirket sözleşmesinde ortakların ortaklıktan çıkma ile ilgili düzenleme yapmadığı durumlarda ve şirketten çıkmak için gerekli şartların yerine getirilmemiş olması durumunda biri şirketten çıkmak istiyorsa diğer tüm ortakların onayı gerekmektedir. Bunun için oybirliği şarttır. Baştuğ tarafından şirket sözleşmesinde açıkça öngörülemeyen durumlarda genel kurul toplanır ve ortak bir karar ile ortağın ortaklıktan çıkmasına karar verse bile bazı durumlarda ortaklıktan çıkılamayacağı da söz konusudur.
Haklı Nedenlerle Ortadan Çıkma
Türk Ticaret Kanunu madde 638’de ortağın haklı nedenlerle ortaklıktan çıkma durumu düzenlenmektedir. Bu hükümlere göre limited şirketlerdeki ortak, haklı bir nedenle ortaklıktan çıkmasına ilişkin karar alınması adına mahkemeye başvurabilmektedir. Ortaklıktan çıkılmak için ortağın tek taraflı olarak beyanın yeterli olmaması söz konusudur. Bu durumda bir mahkeme kararı da yer olmalıdır. Şirketten çıkmak isteyen ortak, şirketin tüzel kişiliği karşısında açılan bu davada mahkeme öncelikli olarak ortağın sunduğu nedenin haklı olup olmadığını inceler. Haklı sebebin var olup olmadığı, somut olaylar ile tespit edilebilir. Örnek vermek gerekirse şirketin sözleşmesinde pay devrinin yasaklanmış olması ve Türk Ticaret Kanunu madde 638’deki çıkma hakkının tanımlanmamış olması durumunda ortaklık ilişkisi kurmak için haklı nedenlere dayalı çıkma davası açılması gerekmektedir.
Haklı neden ortaklık ilişkisinin devam etmesini engelleyen nedenlerden oluşmaktadır. Haklı nedenlerle ortaklıktan çıkma davasının haklı sebeplere dayalı olmasının yanı sıra bu haklı nedenin o ortak için ortak olarak kalmayı dayanılmaz bir şekle getirmesi gerekir. Haklı nedenler hakkında Türk Ticaret Kanunu madde 245’te belirtildiği üzere kollektif şirketlere ilişkin bir kanun düzenlemesi de yer alır. Bu hükmün limited şirketler için uygulanabileceği belirlenmiştir. Türk Ticaret Kanunu madde 245’e göre ortağın şirketin yönetiminde ya da hesaplarında şirketin kötülüğüne bir kusur işlemiş olması, kendi menfaati için şirketin ününü ve mal varlığını kötü kullanması ve devam eden rahatsızlık ya da benzer sebeplerden dolayı görevini yapmak için gerekli olan ehliyetini kaybetmesi gibi durumların haklı neden sayılmasına karar verilmiştir.
Katılım Yoluyla Şirketten Çıkma
Katılım yoluyla şirketten çıkma iki şekilde gerçekleşebilir:
- Haklı nedenlerle çıkma davasına katılım yoluyla şirketten çıkma
- Şirket sözleşmesi ile doğan çıkmaya katılma ile şirketten çıkma
Şirketten çıkma TTK madde 639’da düzenlenmiştir. Bu maddeye bakılacak olursa ortaklardan biri tarafından haklı nedenlerle ortaklıktan çıkma davası açılmışsa şirket müdürlerinin bunu geciktirmeden diğer ortaklara uygun şekilde bildirmesi gerekmektedir. Bu bildiri ile ortaklarından her birinin bunların kendileri için de haklı neden olması ile katılma hakkı doğar. Ortaklar çıkmaya katılım hakkını müdürlerce gerçekleşen bildirimin kendilerine iletildiği tarihten itibaren bir ay içinde kullanmaları gerekmektedir.
Şirket sözleşmesi ile doğan, çıkmaya katılma ile şirketten çıkma hakkı Türk Ticaret Kanunu madde 638’de düzenlenmiştir. Şirket sözleşmesiyle düzenlenebilen bir durumdur. Ortaklardan biri şirket sözleşmesi yoluyla kendisine tanınan şirketten çıkma hakkını kullanması durumunda kanunun diğer ortaklarının da bu çıkmaya katılabilecekleri düzenlenmiştir.
Ayrılma Akçesi
Türk Ticaret Kanunu madde 641’de ortak şirketten ayrılması durumunda esas sermaye payının gerçek değerine uygun ayrılma akçesi istem hakkı mevcuttur. Gerçek değerin tespiti için Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2017 yılındaki bir kararında ortaklıktan çıkma payının şirketin karar tarihinde en yakın tarihte gerçekleşecek olan mal varlığının gerçek değerinin tespit edilerek bununla orantılı olarak belirlenmesi gerekmektedir. Aynı maddede yer alan ikinci fıkraya göre şirketin sözleşmesinde öngörülen ayrılma hakkı, şirket sözleşmesinde ayrılma akçesi farklı durumlarla düzenlenebilmektedir. Türk Ticaret Kanunu madde 642’de ayrılma akçesinin şirketin kullanılabilir olan özkaynağı üzerinden tasarruf edilebilirliği, ayrılan kişinin payını devredebilirliği, esas sermaye ve ilgili hükümlere göre azaltılması durumda ayrılma sırasında muaccel olması gibi konular düzenlenmektedir.
Türk Ticaret Kanunu anonim şirketlerden farklı bir şekilde limited şirkette haklı nedenlerin varlığı söz konusuysa ortaklıktan çıkma ve çıkarılma mümkün kılınmaktadır. Türk Ticaret Kanunu madde 636’da yer alan üçüncü fıkrada bununla ilgili hükümler yer almaktadır. Ticaret hukukunda şirketin devamlılığı esastır.
