Geçit hakkı dava dilekçesi hazırlanmasının ardından yetkili ve görevli mahkemelere başvuru yapılarak geçit hakkı davası açılabilmektedir. Dava açılması için ilgili kanunlarda belirlenen şartların oluşması gerekiyor. Geçit hakları, Türk Medeni Kanunu kapsamında düzenlenmiştir. Zorunlu geçit hakkı ve diğer geçit hakları olarak farklı başlıklarda incelenmektedir.
Geçit kurulmasını talep edenin taşınmazının genel yola bağlanacak bir geçidinin olmamasına bakılmaktadır. Dava, yüklü taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılmalıdır. Bu davalarda yetki, dava konusunun taşınmazın aynına ilişkin olması sebebi ile kesindir. Geçit hakkı davası açmak için geçit hakkı talep edilmesini gerektirecek zorunlu bir halin meydana gelmesi önemlidir. Bu nedenle geçit hakkı davası açmak için uzman bir avukat ile çalışmak önemlidir.
Geçit Hakkı Davası Nedir?
Geçit hakkı davası ya da geçit hakkı, taşınmazından genel yola çıkmak için yeterli geçidi bulunmayan malik tarafından, tam bir bedel karşılığında bir geçit hakkı tanınmasının komşularından istenmesidir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu kapsamında düzenlene geçit hakları kapsamında bu haklar tanımlanmıştır.
Zorunlu geçit hakkı, taşınmazından genel yola çıkmak yeterli geçidi bulunmayan malik, tam bedel karşılığında geçit hakkı tanınmasını komşudan isteyebileceği durumu ifade etmektedir. Bu hak ilk olarak kendisinden bu geçidin istenmesi önceki mülkiyet ve yol durumuna göre uygun düşen komşuya karşı yapılır. Sonrasında ise en bundan en az zarar görecek olana karşı kullanılır. Zorunlu geçit her iki tarafında da menfaati gözetilerek belirlenmelidir. Kanunda ayrıca diğer geçit hakları kapsamında da düzenleme yapılmıştır.
Zorunlu Geçit Hakkı Davasının Şartları Nelerdir?
Yol geçit hakkı davası açılması için öncelikle zorunlu bir halin ortaya çıkması gerekecektir. Genel yola çıkmak için yeterli geçidi olmayanlar tarafından komşularından bu hak istenir. Geçit hakkı davasının açılabilmesi için bunun gibi bazı şartlara ihtiyaç duyulmaktadır.
Geçit hakkı davası açmak için aranacak temel şartlardan bazıları kısaca şu başlıklar altında sıralanabilir:
- Taşınmazın genel yola çıkışının bulunmaması ya da geçiş için yeterli geçidin olmaması,
- Davacının taşınmazın maliki konumunda olması,
- Davalının taşınmazın üzerinde geçit hakkı tesis edilmesinin talep edildiği taşınmazın maliki konumunda olması vb.
Geçit hakkı davasının açılmasında uygun şartların oluşmasının ardından davacı tarafından dilekçe hazırlanarak mahkemeye sunulmalıdır. Başvuru öncesinde taraflar arasında ulaşmaya varılması da mümkün olacağı için ilk olarak uzlaşma seçeneği denenmelidir.
Geçit Hakkı İçin Nereye Başvurulur?
Geçit hakkı davası reddi ile karşılaşmamak için usul, konu ve şekil açısından geçit hakkı davalarının doğru şekilde açılması gerekiyor. Yetkili ve görevli mahkeme dışında bu davalar açılamaz. Ayrıca dava açmak için belirlenen tüm şartların meydana gelmesi gerekecektir. Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda görevli ve yetkili mahkeme geçit hakkı istenilen taşınmazın bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesidir. Bu davalarda yetki, dava konusunun taşınmazın aynına ilişkin olması nedeniyle kesindir.
Adından da anlaşılacağı üzere geçit hakkı, başka bir kişinin arazisinden geçiş izninin alınmasıdır. Bir irtifak hakkı olarak tapu siciline eklenebilir. Bu tür davalarda mahkeme tarafından geçit hakkının varlığı, sınırları ve koşulları belirlenir. Bu kurallar dışında geçit hakkı kullanılamaz.
Komşu Tarla Yol Vermiyorsa Ne Yapılır?
Geçit hakkı davası kesinleşme işlemleri için mutlaka hukuki yollara başvurulması gerekiyor. Eğer komşu tarla yol vermiyorsa bu durumda geçit hakkı için yargı sürecine gidilecektir. Genel yola çıkmak için uygun bir yol bulunmuyorsa taşınmazın maliki tarafından komşu taşınmazın sahibinden kendisine uyun bir geçit hakkı verilmesi talep edilir. Kanunda bu açıkça belirtilmiştir. Komşunun ise kural olarak bunu yerine getirmesi gerekecektir.
Eğer talep edilen geçit hakkı komşu tarafından dikkate alınmıyorsa bu durumda hukuki süreç başlamalıdır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken unsur geçit hakkı şartlarının doğmasıdır. Eğer genel yola çıkış için alternatif yol veya yollar bulunuyorsa geçit hakkı talep edilmesi mümkün olmayacaktır. Geçit hakkı davası açmak için belirlenen tüm bu koşulların ortaya çıkması gerekecektir.
Geçit Hakkından Kimler Yararlanabilir?
Hazineye karşı geçit hakkı davası ya da kişilere karşı açılacak davalarda genel yola çıkmak için uygun bir yol bulunmayan kişiler bu haktan yararlanabilir. Türk Medeni Kanunu kapsamında yer aldığı şekli ile taşınmazın sahibi, malik olan kişinin, genel yola bağlantısı olmayan taşınmazının üzerinden genel yola çıkmak için bu hakkı talep edebilir.
Geçit hakkını ortaya çıkaran şartların oluşmasının ardından herkes bu haktan yararlanabilmektedir. Kanunda yer alan şartların sağlaması halinde kişiler geçit hakkını kullanarak genel yola çıkmak için geçit hakkı fırsatından yararlanabilmektedir.
Geçit Hakkı Bedelini Kim Öder?
Geçit hakkı davasında vekalet ücreti ve diğer masrafların ödenmesinde farklılıklar olabilir. Ancak komşu taşınmazın malikleri de kural olarak bu isteği yerine getirmekle yükümlü sayılmaktadır Fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi kapsamında ise lehine geçit hakkı tesis edilecek kişinin, aleyhine geçit hakkı tesis edilecek taşınmaz malikine bir bedel ödemesi gerekecektir.
Geçit hakkı verilen kişi tarafından, arazisinden geçit hakkı verilmesi nedeniyle bu kişilere ödeme yapılması gerekecektir. Bu bedelin hesaplanmasında ise birçok farklı şart bulunmaktadır.
Geçit Hakkı Davasını Kimler Açabilir?
Geçit hakkı davası şartları ortaya çıktığında genel yola çıkmak için uygun alan bulunmayan kişiler tarafından komşu taşınmazdan bu hakkın sağlanması için mahkeme yoluna gidilebilir. Ancak öncelikle bu hakkı talep etmesi ve mahkeme yolu olmadan tarafların uzlaşmaya vararak sorunun çözülmesi daha kısa sürede sonuçlanacak bir işlemdir.
Geçit hakkı davası, konut veya işyerinin ana yola bağlantısı bulunmayan ve bu nedenle hak kaybına uğrayan kişilerin yani ilgili taşınmazın malikleri tarafından açılabilmektedir. Dava açılmasın için gerekli tüm şartların oluşması ve doğru hukuki süreç işletilmelidir.
Yol Geçit Hakkı Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Geçit hakkının kötüye kullanılması ya da diğer hukuki olmayan işlemler için karşı tarafın da uygun deliller ile mahkeme yoluna gitmesi mümkündür. Ancak genel çerçevede geçit hakkı için bedel hesaplanmasında bilirkişilere ihtiyaç duyulabilir.
Geçit hakkı bedeli hesaplanırken, sadece yolun geçeceği alanın rayiç değer değil, ayrıca aleyhine geçit hakkı tesis edilecek taşınmazın buna bağlı olarak uğrayacağı değer kaybı ve taşınmaz gelirindeki azalma da dikkate alınmalıdır. Adil bir şekilde bu bedelin geçit hakkı verecek malike ödenmesi gerekecektir. Mahkeme yoluyla bu bedelin belirlenmesi gerekebilir. Zaman zaman söz konusu bedel konusunda taraflar arasında da anlaşmazlıklar oluşabilmektedir.
Geçit Hakkı Davası Avukatsız Açılır Mı?
Geçit hakkı davası dilekçe örneği incelenerek taşınmaz malikleri tarafından da mahkemeye başvurulabilir. Ancak bu tür davalar karmaşık ve süreç zaman zaman uzayan bir hale gelebileceği için mutlaka alanında uzman bir avukattan hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmetlerinin alınması gerekecektir.
Hem davacı hem de davalının menfaatinin en az zarar görmesi ve mağduriyetin en aza indirilmesi için geçit hakkını tesisi doğru usuller ile sağlanmalıdır. Herhangi bir mağduriyet yaşanmaması için her iki taraf açısından da uzman bir avukat ile bu sürecin yürütülmesi önerilmektedir. Geçit hakkı davası açmak için bu nedenle avukatlık hizmetlerinden yararlanılması önemli bir unsurdur.
Sık Sorulan Sorular
Komşu tarlaya yol vermiyorsa ne yapılır?
Komşu tarla maliki sizin tarlanıza yol hakkı vermemsi halinde dava açılarak mahkemeden talep edilebilmektedir. Mahkemece geçit hakkı tahsis edilecek ve bunun karşılığında sizden bir ecrimisil talep edilecektir.
Arsamın yolu yok ne yapmalıyım?
Öncelikle yolu olan komşu parsel sahibi ile iletişime geçilerek yol hakkı talep edilmelidir. Yol hakkı verilmemesi halinde ise mahkemeye başvurularak geçit hakkı tesisi talep edilebilir.
Ayrıca Bakınız: Evlatlıktan Ret Davası Nasıl Açılır?
