Arabuluculuk süreci birbirinden farklı aşamalardan oluşur. Taraflar arasında oluşan hukuki anlaşmazlıkları çözmek için arabulucu ile iletişime geçilebilir. Arabulucunun hedeflerinden birisi ortaya çıkan anlaşmazlığı çözmek ve bir uzlaşma metni hazırlanacaktır. Taraflar arasında ortaya çıkan hukuki anlaşmaların çözülmesi için alternatif çözüm önerileri geliştirilir. Arabuluculuk sürecinin işlemesine bakıldığında ise birbirinden farklı aşamalar ile karşılaşılır.
Arabuluculuk Adımları Nelerdir?
Arabuluculuk sürecinin içerdiği aşamalar şunlardır:
- Arabulucu Başvurusu: Taraflar davalarına yeni çözüm önerileri bulabilmek ve ulaşabilmek adına arabulucu seçmeni midirler? Bunun için arabulucu başvurusu yapılır. Her ilde yer alan ara bulucu Daire Başkanlığı ile iletişime geçilerek arabulucu başvurusu yapılabilir. Seçilen arabulucunun bağımsızlığı son derece önemlidir.
- İlk Görüşme: Bir taraflar ve arabulucunun bir araya geldi, ilk görüşme son derece değerlidir. Taraflar ve arabulucu bir toplantıyla bir araya gelirler ve arabulucu sürecin nasıl yürütülmesi gerektiğini her 2 tarafa da objektif bir şekilde aktarır. Daha sonra arabuluculuk ile ilgili hazırlanan ve profesyonel maddelerden oluşan sözleşme hazırlanır.
- Taraflar ile İletişim Kurma Aşaması: Arabulucu davaya ilişkin bilgileri ve belgeleri edindikten sonra tarafların beklentilerini almaya başlar. Bu beklentiler dahilinde problemi anlar ve çözüm arayışına girer. Çözüm arayışı her 2 tarafa da sunulur ve bu andan itibaren arabulucunun önerilerinin kabul edilip edilmemesi, davanın gidişatını etkiler.
Arabulucunun Görevleri Nelerdir?
Arabulucunun görevleri arasında tarafların anlaşmazlığını çözmek en önemli maddedir. Bunun yanı sıra diğer görev ve sorumlulukları ise şunlardır:
- Tarafsızlık: Bir arabulucunun en önemli ve değerli görevi tarafsız kalmaktır. Taraflar için en uygun çözüm önerilerini sunarken her 2 taraftan birini tercih etmemeli ve objektifliğini korumalıdır.
- Bağımsızlık: Arabulucunun kendisi ile ilgili koruması gereken görevlerinden birisi de bağımsızlığıdır. Bağımsızlığını korumalı ve tarafsızlık ilkesine bağlı kalarak talep etmelidir.
- İletişim Kurma ve İletişim Yönetimi: Bir arabulucunun en önemli görevlerinden birisi de iletişim kurmak ve kurulan iletişimin yönetilmesini sağlamaktır. İletişimin yönetilmesi taraflar arasında ortaya çıkacak yeni uzlaşmazlık atlarım giderilmesinde sağlar. Dolayısıyla 2 tarafın da birbiriyle anlaşılabilmesi için arabulucunun iletişim yönetimi konusunda uzman olması gerekir.
- Tutanak Hazırlanması: Anlaşma olduğunda veya olmadığında süreç ile ilgili tutanak hazırlanması gerekir. Buna anlaşmanın yazılı hale getirilmesi de denilmektedir. Tutanak hazırlanması, mevcut süreç ile ilgili hem bilgi veren hem de davaya sunulmak üzere hazırlanmış olan belgeyi içerir. Eğer taraflar çözüm önerisini kabul etmiş ve anlaşmaya varmış ise anlaşmanın ilkeleri arabulucu tarafından düzenlenir ve daha sonra tarafların imzalaması için hazır hale getirilir.
Uzlaşma Sağlanmazsa Ne Olur?
Arabulucu ile uzlaşılmazsa olanlardan ilki dava açılmasıdır. Arabulucu ile ulaşılsa da uzlaşılması da dava açılmaktadır. Anlaşıldığı takdirde tarafların uzlaşı metnine hazırlamaları ve bu metnin geçerli olmasını sağlamaları gerekir. Burada görev arabulucuya aittir ancak arabulucuya rağmen taraflar anlaşamadığı takdirde davanın sürdürülmesi ile sürece devam edilmektedir. Uzlaşma sağlandığı takdirde taraflar uzlaşma metnine dava sürecini tamamlayabilir ancak uzlaşma sağlanmaz ise bu durumda karar mercii olan mahkemeye yeniden gidilecek ve mahkemenin karar vermesi sağlanacaktır.
Yetkili mahkeme tarafından sürdürülen davanın sonuçlandırılması, arabulucuya ve uzlaşma sürecine bağlıdır. Uzlaşı sürecinde katkı sağlamayan ve müzakerelere katılım göstermeyen taraf ya da taraflara karşı farklı yaptırımlar uygulanabilir. Bu yaptırımlar cezai süreçleri de içerebilmektedir. Bu sebep ile uzlaşı görüşmelerine katılım sağlanması ve uzlaşı kararına göre hareket edilmesi gerekmektedir. Uzlaşı eğer olumsuz olmuş ise arabulucu süreci sonlandırır ve tarafların mahkemeye sunmaları için tutanak hazırlanması gerekir.
Arabuluculuk Süresi Ne Kadar?
Arabuluculuk süresi 3 hafta olarak belirlenmiştir. Arabuluculuk için düzenlenen süreç 3 hafta ile sınırlandırılmıştır. Arabulucu ile yapılan görüşmeler ve müzakereler sonucunda 3 hafta içerisinde eğer istenilen uzlaşma sağlanamaz ise mahkeme süreci başlatılır. Bu durumda arabulucunun gerçekleştirdiği görev süresi 3 haftayı kapsar. 3 haftanın ardından eğer arabulucunun sunduğu öneriler kabul edilmiş ise süreç olumlu sonlanacaktır.
Arabuluculuk süreci tamamlandıktan sonra sonuca bağlı olarak dava açılması gerekir. Dava açılma süresi ise arabuluculuk süresi tamamlandıktan sonraki 2 haftayı içerir. 15 gün içerisinde davanın başlatılması gerekmektedir. Davanın başlatılabilmesi için ilgili mahkemeye dilekçe sunulması gerekir. Taraflar 2 haftalık süre içerisinde dava için başvuru yapmalıdır.
Arabuluculuk Görüşmelerine Kimler Katılabilir?
Arabuluculuk görüşmelerine katılan kişilerin konunun öznesi olmaları gerekir. Arabuluculuk yapılan konuya tabi taraflar vardır. Bu taraflar doğrudan arabuluculuk müzakerelerine ve yapılacak diğer görüşmelere katılım sağlayabilirler. Aslında sağlamaları da gerekir. Arabuluculuk görüşmesine kimlerin katılabileceği oldukça açıktır. Taraflar mutlaka görüşmelere katılmak zorundadır. Arabuluculuk görüşmelerine eğer gerekli görülür ise tarafların temsilcileri de katılabilmektedir. Bu durumda temsilcilerin kanuni yükümlülüğü olması gerekir.
Kanuni yükümlülüğü olmayan kişilerin temsilci olarak gösterilmesine ve görüşmelere katılmalarına aksi belirtilmediği müddetçe izin verilmemektedir. Aynı zamanda arabuluculuk görüşmelerine taraflar özne olarak katılmak zorunda değiller. Tarafları temsil eden avukatlar da onların adına arabuluculuk görüşmelerine katılarak süreci yönetebilirler. Her özne doğrudan bu görüşmelere ve müzakerelere katılmak zorunda değildir. Ancak kendisi katılmayacak ise mutlaka avukatını yani kendisini hukuki yönden temsil eden kişiyi yönlendirerek görüşmede temsil ile yer almalıdır.
Arabulucu Nasıl Seçilir?
Arabulucu seçimi yapılması için esneklik sağlanmıştır. Taraflar karşılıklı olarak arabulucuya gitmek ve uzlaşı sağlamak istiyorlar ise arabulucuya birlikte karar verebilirler. Arabulucu ortak karar verildiği takdirde arabulucunun seçimi her 2 tarafından da isteği ile olacaktır. Ancak taraflardan biri arabulucu seçimine katılmak istemediğinde ya da taraflardan biri tek başına arabulucu seçmek istediğinde mahkemenin bulunduğu il önem taşır.
Mahkemenin bulunduğu ilde Arabuluculuk Daire Başkanlığı yer almaktadır. Arabuluculuk Daire Başkanlığı ile iletişime geçerek burada yetkilendirilmiş ve çalışma izni verilmiş arabulucuların listesi istenebilir. Arabulucuların listesinde yer alan arabuluculuğundan birisi tercih edilir ve ardından sürecin başlatılması sağlanır. Eğer davete olumlu yanıt verilmişse arabulucunun değiştirilmesine gerek yoktur. Ancak bir arabulucu davet edilmiş ve o ara bulucu tarafından süreç kabul edilmemiş ise yeni bir arabulucuya davet gönderilmesi gerekir. Yetkili mahkeme tarafından yönlendirilen ve seçilen arabulucular da vardır. Tüm bunlar davanın gidişatına, tarafların birbiri ile uyumlu olup olmamasına ve davanın hususiyetine göre değişir.
Her Dava için Arabulucuya Başvurulur Mu?
Arabulucuya başvurulan davalar tüm davaları içermemektedir. Özel hukuk uyuşmazlığı denilen durum ortaya çıktığı takdirde arabulucuya başvuru yapılabilmektedir. Ancak her uyuşmazlık için arabulucuya başvurulmasına izin verilmemektedir. Arabulucunun kullanılabileceği ve yardım istenebileceği davalar hukuki süreçler ile bağlanmıştır. Dolayısıyla zorunlu tutulmayan hallerde. Ve hak kaybının net olarak yaşandığı durumlarda arabulucuya başvurulmaktadır. Arabulucuya başvurudan ancak olumsuz sonuçlanan davalar da bulunmaktadır.
Her davasının ya da davacının arabulucu başvurusu olumlu sonuçlanmaktadır. Dolayısıyla ile uygun davalar için arabulucu hizmetinden yararlanılması gerekir. Aynı zamanda arabulucuya başvurmak hem zaman hem de maliyet anlamına gelir. Dolayısı ile emek verilmesi, maliyet ayrılması ve dava sürecinin de uzamasına yönelik öngörü yapılması gerekir. Kişiler eğer mahkemeleri ve daha türleri uygun ise arabulucuya başvurabilir. Arabuluculuk süreci her davayı kapsamayan bir alandır ve özellikle arabuluculuğun kabul edilmediği (aile mahkemeleri, şiddet davaları gibi) mahkemeler de bulunmaktadır.
Ayrıca Bakınız: Yürütmeyi Durdurma Davası Nasıl Açılır?
